Keramisch bulletin 2019.

Vanadium uitbloeiingen op bakstenen.

Er zijn meerdere uitbloeiingen bekend bij gevelstenen en metselwerk, waarvan de witte uitbloeiingen de meest bekende zijn. Hierbij kunnen sulfaten, hydroxiden en kalk uitbloeien en kan er vergipsingoptreden. Ook treden soms verkleurde afzettingen op, waaronder Vanadium uitbloeiingen. Vanadium uitbloeiing kan al plaatsvinden bij hoeveelheden minder dan 0.01% Vanadium in het product.

Er is niet veel bekend over Vanadium uitbloeiingen. Meerdere hypotheses zijn in meer of mindere mate onderbouwd. De sintertemperatuur is van grote invloed. Er lijken ook effecten te zijn van smeltmiddelen als fluorspar en invloed van de zuurgraad van de baksteen. Door TCKI is onderzoek verricht naar de invloed van de sintertemperatuur bij diverse kleirecepturen op het vrijkomen en uitbloeien van Vanadiumverbindingen. Tevens is er een verbeterde uitbloeitest ontwikkeld.

Met een specifiek ontwikkelde uitbloeitest blijken Vanadium uitbloeiingen goed op te wekken te zijn, afhankelijk van de toegepaste receptuur en toegepaste sintertemperatuur. 

De toegepaste recepturen bevatten een regulier voorkomend gehalte aan Vanadium. Dit element blijkt in klei van nature niet mobiel te zijn, maar wordt pas mobiel bij een temperatuur vanaf ca. 1000 ^oC. Een afname van de mobiliteit is waarneembaar boven de 1100 ^oC, enerzijds door verdichting van het product en een lagere wateropneming, anderzijds door mogelijke opsluiting van Vanadium in de glasfase.

Een flinke sintertemperatuurverlaging van meer dan 40 ^oC zonder toegenomen risico op Vanadium uitbloeiingen is mogelijk, door additieven aan het recept toe te voegen. Daarnaast speelt een hogere pH ook een rol bij het niet zichtbaar zijn van Vanadium specifieke verbindingen. Tenslotte blijkt ook het type kleimineraal in de klei (illiet vs. kaoliniet) een belangrijke rol te spelen bij het ontstaan van Vanadium uitbloeiingen.